Σατουρνάλια: Η μεγάλη Ρωμαϊκή εορτή

Αν ζούσαμε στην Ρωμαϊκή εποχή, από σήμερα και για τις επόμενες επτά ημέρες θα γιορτάζαμε τα Σατουρνάλια. Την ήταν αυτή η γιορτή και γιατί είχε διάρκεια επτά ημέρες θα σας αναλύσω παρακάτω με απλά λόγια χωρις να σας κουράσω.

Η γιορτή γινόταν προς τιμήν του θεού Σατούρνου, ο οποίος ταυτίζεται με τον ελληνικό θεό Κρόνο και αντιστοιχεί με την ελληνική γιορτή των Κρονίων. Οι Έλληνες γιόρταζαν τα Κρόνια το καλοκαίρι, η Ρωμαίοι μετέφεραν την γιορτή τον Χειμώνα και τον μήνα Δεκέμβριο. Και οι δυο γιορτές περιλάμβαναν πλήθος εκδηλώσεων, υπαίθριες αγορές και ανταλλαγές δώρων, στα Σατουρνάλια προστέθηκαν τα τραπεζώματα, η κρεοφαγία και το άφθονο αλκοόλ. Ενώ σε αυτά μπορούσαν να συμμετέχουν και οι δούλοι που σύμφωνα με την εορτή οι ρόλοι αντιστρέφωνταν και μπορούσαν να διασκεδάσουν μαζι τους ως ίσοι.

Ο θεός Σάτουρνους, σύμφωνα με καλλιτεχνικές απεικονίσεις που επιβιώνουν μέχρι και σήμερα, εμφανίζεται με μακρύ πέπλο τυλιγμένο γύρω από το σώμα και με δρεπάνι ή κλαδευτήρι στο χέρι, κάτι που σημαίνει ότι λατρευόταν από τους κατοίκους τις υπαίθρου.  Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, ο Κρόνος, ήταν ένας από τους Τιτάνες που ανέτρεψε τον πατέρα του, Ουρανό, και κυβέρνησε μέχρι που τον νίκησε ο γιος του Δίας. Μετά τον πόλεμο, ο χρόνος και οι Τιτάνες φυλακίστηκαν στα Τάρταρα. Όσο κυβερνούσε τον κόσμο επιτηρούσε την πρόοδο των ανθρώπων. 

Ο θεός Σατούρνους

Και στην Ρωμαϊκή αρχαία θρησκεία, ο Σατούρνους, ήταν θεός της γεωργίας. Στην αρχαία  Ελληνική θρησκεία ήταν παντρεμένος με την αδελφή του Ρέα, που τη; αν θεά την θηλυκής γονιμότητας, της αναπαραγωγής και της μητρότητας, ενώ στην Ρωμαϊκή ήταν παντρεμένος με την Οπς, μητέρα των Θεών και της γονιμότητας.

Τα Σατουρνάλια ξεκίνησαν σαν μονοήμερη εορτή και μέσα στα χρόνια έγιναν εβδομαδιαία. Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, ο αυτοκράτορας Αύγουστος είχε περιορίσει το διάστημα σε τρεις ημέρες, με τον διάδοχο του Καλιγούλα, να τα αυξάνει σε πέντε ημέρες, ο απλό λαός όμως τα εόρταζε συνολικά επτά ημέρες!

Αρκετά έθιμα της εορτής υπάρχουν μέχρι και σήμερα, προεδρεύονταν από έναν βασιλιά, που είχε ως αποστολή να σκαρώνει έξυπνες και καλοπροαίρετες αταξίες! Επίσης, για όσο διαρκούσε η γιορτή, δεν ήταν υποχρεωτικό το επίσημο ένδυμα για τους Ρωμαίους πολίτες και τους σκλάβους, οι δεύτεροι ειδικά, μπορούσαν να τζογάρουν, να μεθούν δημοσίως και να μην έχουν την συμπεριφορά που έπρεπε να έχουν την υπόλοιπη διάρκεια του έτους. 

Τα Σατουρνάλια, αποτελουσαν μια σημαντική εορτή για τον Ρωμαϊκό κόσμο, γιατί λίγο πριν το τέλος της χρονιάς, δημιουργούταν μια χαλαρότητα που μαζί με την αντιστροφή  των ρόλων μεταξύ των αφεντικών και των σκλάβων δημιουργούσε μια χαλάρωση μέσα στους αυστηρούς κανόνες της Ρωμαϊκής κοινωνίας.

Κατά την 21η και την 22α Δεκεμβρίου γινόταν αγορά, στην οποία πωλούσαν αγαλματίδια που ονομάζονταν σιγκιλάρια (sigillaria), αυτά ήταν μινιατούρες από πηλό και πωλούνταν μόνο αυτήν την περίοδο και σύμφωνα με το έθιμο οι εορτάζοντες έπρεπε να αγοράζουν τέτοια αγαλματάκια και να τα προσφέρουν στους γνωστούς και φίλους τους, ευχόμενοι «Bona Saturnalia». Επίσης, οι πλούσιοι μοιραζαν χρήματα στους φτωχότερους και μαζι με αυτά εδιναν και κερια προς τιμη του Ανίκητου Ήλιου (Sol Invictus).

Η γιορτή καταργήθηκε όταν ο Χριστιανισμός πήρε την θέση των αρχαίων θρησκειών στην Ρώμη και την Αθήνα.

Τις περισσότερες πληροφορίες για την εορτή των Σατουρναλίων τις έχουμε από τον Ρωμαίο φιλόσοφο, Μακρόβιο (Ambrosius Theodosius Macrobius 370 μ.Χ. - 430 μ.Χ.) στο έργο του «Saturnalia».

Επίσης, κάποιος μπορεί να διαβάσει και το μυθιστόρημα του Ιταλού συγγραφέα Danila Comastri-Montanari “Σατουρνάλια - Οι έρευνες τπυ Πόμπλιου Αυρήλιου στην αρχαία Ρώμη” από της εκδόσεις Άγρα.