Le Point: Γιατί ο Τραμπ μπορεί να επιστρέψει στην εξουσία

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν ήταν μετεωρίτης. Εχει ήδη μεταμορφώσει βαθιά την αμερικανική δημοκρατία. Η ευφυΐα του Τραμπ ήταν ότι αντιλήφθηκε μόνος την πολιτική και κοινωνική κρίση που περνούσε η χώρα, ενώ το 2015, όλα τα μακροοικονομικά στοιχεία ήταν καλά, έως και πολύ καλά. 

Ηταν ο μόνος που κατάλαβε την οργή εκατομμυρίων Αμερικανών και ο μόνος που έδωσε απάντηση τροφοδοτώντας αυτήν την οργή και στρέφοντας την κατά των αντιπάλων του. Η Αμερική του Τραμπ είναι η Αγγλία του Brexit, η Γαλλία των Κίτρινων Γιλέκων και η Ιταλία της Λέγκας του Βορρά. Η Αμερική του Τραμπ είναι αυτή των μικρών πόλεων, θύματα της αποβιομηχάνισης, παράπλευρες απώλειες του αυτοματισμού και της παγκοσμιοποίησης, η κατώτερη μεσαία τάξη και η εργατική τάξη που δεν μπορούν πλέον να ελπίζουν ότι τα παιδιά τους θα ζήσουν καλύτερα από τους ίδιους, όλοι αυτοί που δεν αναγνωρίζουν πλέον μια χώρα όπου υπάρχουν όλο και περισσότεροι μετανάστες και οι ομοφυλόφιλοι παντρεύονται.

Όπως στην Γαλλία το Pas-de-Calais, πρώην κομμουνιστικό προπύργιο, εξέλεξε ακροδεξιούς βουλευτές, ήταν οι πολιτείες της εργατικής τάξης που έδωσαν τη νίκη στον Τραμπ το 2016. Το εκλογικό σώμα του είναι η επιτυχημένη συνεύρεση στην ίδια όχθη ευαγγελιστών και «λευκών προλετάριων» όπως εδώ στην Γαλλία ένα μεγάλο μέρος των Κίτρινων Γιλέκων συμπορεύτηκε με τους καθολικούς που αντιτάχθηκαν στον γάμο των ομοφυλοφίλων. Το φαινόμενο Τραμπ είναι η αμερικανική εκδήλωση της γενικής κρίσης των δυτικών δημοκρατιών, στις οποίες ένας σημαντικός αριθμός ψηφοφόρων δεν εμπιστεύεται πλέον ένα πολιτικό σύστημα το οποίο κατηγορεί ότι τους αγνοεί, ακόμη και ότι τους περιφρονεί.

Ο Τραμπ θέλει να είναι ο εκπρόσωπος αυτής της συμπόρευσης υπερσυντηρητικών και εργατικής τάξης, όχι ένας κλασικός συντηρητικός. Εχει ακολουθήσει μια πολιτική που έρχεται σε βαθιά ρήξη με εκείνη όλων των Ρεπουμπλικανών προκατόχων του. Πρώτα απ 'όλα, το στυλ του, μέσω της χρήσης του Twitter για να μείνει σε επαφή με την βάση του υπερσκελίζοντας τα εχθρικά προς αυτόν μήντια : το κάνει με απλές λέξεις, χωρίς ενδοιασμούς και περιφρονώντας τους θεσμούς. Συνέχεια του κράτους και πολιτικό ήθος δεν έχουν καμία αξία για αυτόν. Ως προς το περιεχόμενο της πολιτικής του η ρήξη με τις προηγούμενες πολιτικές διακρίνεται στην αποφασιστική επιλογή του προστατευτισμού μετά από δεκαετίες ελεύθερου εμπορίου, σε σημείο να πυροδοτήσει έναν εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, χωρίς να δείχνει κανένα έλεος ούτε ως προς την Ευρωπαική Ενωση. H άρνησή του να συνεχίσει την πολιτική που ήθελε τις Ηνωμένες Πολιτείες παγκόσμιο χωροφύλακα, και εδώ, δεν διαφέρει πολύ από τον Ομπάμα, ο οποίος επίσης αισθάνθηκε την κούραση των Αμερικανών σηματοδότησε την εξωτερική του πολιτική. Τέλος, η ρήξη με τους προηγούμενους είναι σαφής στην έλξη που ασκούν πάνω του οι δικτάτορες και στην περιφρόνησή του για τις συμμαχίες. «America first» επαναλαμβάνει αδιαφορώντας για τις συμμαχίες. 

Εμφυλιοπολεμικό κλίμα

Η θεσμική Ουάσιγκτον ήλπιζε ότι ο εφιάλτης θα εξαφανιζόταν στο τέλος της θητείας του και ότι όλα θα επέστρεφαν όπως ήταν πριν. Ωστόσο, δεν ήταν μετεωρίτης στον γαλήνιο ουρανό της αμερικανικής δημοκρατίας. Την έχει ήδη μεταμορφώσει βαθιά. Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα από κήρυκας της ελεύθερης ανοιχτής οικονομίας επιστρέφει στον προστατευτισμό και τον απομονωτισμό. Ο Τραμπ εγκαινίασε μια νέα οικονομική, κοινωνική και πολιτική εποχή στον δυτικό κόσμο, που σημαίνει και το τέλος σαράντα ετών νεοφιλελευθερισμού.

Ο Μπάιντεν κατάλαβε αυτήν την κρίση και προσπάθησε να απαντήσει υπερθεματίζοντας στην στροφή προς τον προστατευτισμό για να αναχαιτίσει την αποβιομηχάνιση που έχει πλήξει βαθιά το Midwest. Τα αποτελέσματα είναι αναμφισβήτητα και μάλιστα εντυπωσιακά, ανάπτυξη που σήμερα αγγίζει σχεδόν το 5% και ανεργία διαρκώς κάτω από 4%. Ωστόσο, οι ψηφοφόροι δεν έχουν καμία διάθεση να τον ευχαριστήσουν. Η πολιτική πόλωση έχει φτάσει στο απόγειο. Ο Τραμπισμός έχει γίνει πρότυπο για τους Ρεπουμπλικάνους με τη βία του και τον μανιχαϊσμό του. Οσο και να φλερτάρει με την συνωμοτική ακροδεξιά οι φαν του τον ακολουθούν χωρίς δισταγμό. Ο Μπάιντεν, ο οποίος έβλεπε τον εαυτό του ως ένα πατρικό γέροντα που θα ειρήνευε τα πάθη βρίσκεται αντιμέτωπος με αντίπαλους που είναι πιο ριζοσπαστικοί και πιο αδιάλλακτοι από ποτέ. Το κλίμα εμφυλίου πολέμου έχει επιδεινωθεί σε μια χώρα όπου όλοι είναι οπλισμένοι.

Τι συνέβη; Γιατί αυτή η υστερική εχθρότητα απέναντι σε μια κυβέρνηση της οποίας ο απολογισμός είναι μάλλον θετικός ; Οι αριστεροί οικονομολόγοι αναμφίβολα θα απαντήσουν ότι εξηγείται αφενός από τις ανισότητες που διευρύνθηκαν τα τελευταία σαράντα χρόνια και, αφετέρου, από την έκρηξη στο κόστος της εκπαίδευσης και της υγείας. Η μεσαία τάξη, πυλώνας της δημοκρατίας, είναι αποσταθεροποιημένη. Ο πληθωρισμός, η ραγδαία μείωση του οποίου δεν γίνεται ακόμη αισθητή από τον πληθυσμό, παίζει επίσης το ρόλο του. Αλλά πρέπει να προσθέσουμε το ζήτημα της μετανάστευσης, το οποίο η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει από φόβο μήπως αποξενώσει την αριστερά του εκλογικού του σώματος, σε μια χώρα όπου όλοι κατάγονται από μετανάστες. Οι Ρεπουμπλικάνοι ήξεραν πώς να το εκμεταλλευτούν ακόμα κι αν αυτό σήμαινε να στείλουν παράνομους μετανάστες από τις πολιτείες τους στις πολιτείες των Δημοκρατικών  οι οποίοι έπρεπε να επιτάξουν ξενοδοχεία και σχολικά γυμναστήρια για να τους υποδεχτούν. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε την woke υστερία της οποίας βιώνουμε μόνο μακρινούς απόηχους στη Γαλλία τότε συγκεντρώνουμε μια κρίσιμη μάζα θυμού, φόβων και ανησυχιών της λευκής Αμερικής που ο συμπαθητικός, ήρεμος και λογικός Τζο Μπάιντεν δεν μπορεί να ηρεμήσει. Γόνιμο έδαφος για τη βία που εκφράζει ο Τραμπ.

Άρθρο του Gérard Araud (πρώην Πρέσβης της Γαλλίας στις ΗΠΑ (2014-2019)) στην Le Point

Μετάφραση στα ελληνικά Babis Georges Petrakis

Το άρθρο ανέβηκε αρχικά στην σελίδα True Democracy