O Τζον Ντος Πάσος και η τριλογία «USA»

Ο Αμερικανός συγγραφέας, Τζον Ντος Πάσος, χάρισε ίσως μια από τις ποιο όμορφες τριλογίες στο αναγνωστικό κοινό. Ο Τζον Ροντρίγκο Ντος Πάσος, όπως ήταν και το πλήρες όνομα του, ήταν γιος πλούσιου δικηγόρου πορτογα­λικής καταγωγής και αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ.

Ο Τζον Ντος Πάσος, ήταν γνωστός για την ριζοσπαστική κριτική του για τον αμερικάνικο τροπο ζωής, ενώ ηταν και βετεράνος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, είχε υπηρετήσει ως εθελοντής οδηγός ασθενοφόρων στην Ευρώπη. Οι εμπειρίες του από τον πόλεμο αποτυπώνονται στο μυθιστόρημά του «Three Soldiers», που εκδόθηκε το 1921. Ο Ντος Πάσος, ταξίδεψε σε πολλές χώρες ως ανταποκριτής αμερικάνικων εφημερίδων.

Η φήμη του ως συγγραφέα κορυφώθηκε με την τριλογία «USA», «Ο 42ος Παράλληλος («The 42nd Parallel», 1930), το «1919» (1932) και το «Τα πολλά λεφτά» («The Big Money», 1936). Τα βιβλία εκδόθηκαν για πρώτη φορά μαζί σε έναν τόμο με τίτλο U.S.A. από τη Modern Library το 1937.

Στο πρώτο μέρος, καλύπτει τη χρονική περίοδο από το 1900 έως τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το δεύτερο μέρος ασχολείται με τον πόλεμο και το κρίσιμο έτος της Συνθήκης των Βερσαλλιών και το τρίτο μέρος ξεκινά από την οικονομική έξαρση της δεκαετίας του 1920 στη χρεωκοπία της δεκαετίας του 1930.

Η τριλογία χρησιμοποιεί μια πειραματική τεχνική, που ενσωματώνει τέσσερις τρόπους αφήγησης: φανταστικές αφηγήσεις που αφηγούνται τις ιστορίες ζωής δώδεκα χαρακτήρων, κολάζ αποκόμματα εφημερίδων και στίχους τραγουδιών με την ένδειξη "Newsreel", με ξεχωριστή επισήμανση σύντομες βιογραφίες δημοσίων προσώπων της εποχής όπως των Woodrow Wilson και Henry Ford και σημεία αυτοβιογραφικού ρεύματος συνείδησης με την ένδειξη "Camera Eye".

Ο συγγραφέας απεικονίζει τις καθημερινές καταστάσεις των χαρακτήρων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, με ιδιαίτερη προσοχή στις κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις που τους οδηγούν. Ο ίδιος μάλιστα μας δείχνει την αντιπάθεια του για αυτούς που πετυχαίνουν γρήγορα και χάνουν την ανθρωπιά τους, ενώ μας δείχνει την συμπάθεια του για την εργατική τάξη και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Εκείνη την εποχή ο συγγραφέας ανήκε στην πολιτική Αριστερά, ίσως το βιβλίο να είχε διαφορετική τροπή όταν ο ίδιος έκανε την μεγάλη πολιτική αλλαγή που χαρακτήρισε τη μετέπειτα καριέρα του, ίσως αυτό κάποιος να το δει στην δεύτερη τριλογία του «District of Colum­bia». Ο ίδιος αν και αριστερός, σχολιάζει με σκεπτικισμό το Αμερικανικό Κομμουνιστικό Κόμμα που κυριάρχησε στην εργατική τάξη μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και δείχνει τα μέλη του να είναι εγκλωβισμένα στην γραφειοκρατία του κόμματος. Επίσης, κάποιος θα δει και την εχθρότητα που ένιωθε ο ίδιος για τον τότε πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Woodrow Wilson.

Η τριλογία έχει κυκλοφορήσει στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Οδυσσέας το 2008.

Το 1998, ο αμερικανικός εκδοτικός οίκος Modern Library κατέταξε την τριλογία στην 23η θέση στη λίστα με τα 100 καλύτερα αγγλόφωνα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα.